Tijdens een rondleiding in het prachtige kruisherenklooster uit 1465 in Ter Apel, in het uiterste zuidoosten van de provincie Groningen, kwam ik terecht in de kanunnikenkerk, waar het koorgebed destijds apart van de leken in alle rust kon plaatsvinden. In deze kanunnikenkerk zijn ook de 30 oude koorbanken bewaard gebleven:
robuust eikenhout met opklapbare zittingen. Aan de onderkant zitten uit hout gesneden koppen, de misericorden. In een beschrijving staat de tekst:
“GOTISCHE KOORBANKEN MET MISERICORDEN.
Bijzonder en zeldzaam zijn de originele koorbanken van de monniken in de kapel. Tijdens het koorgebed (officie) namen de kloosterlingen (kanunniken) plaats in de koorbanken. Enkel tijdens lezingen zaten zij op de neergeklapte zittingen. Maar bij het (langdurige) zingen en bidden moesten de monniken staan. Om dit minder vermoeiend te maken werden er tegen de onderkant van de zittingen zg. misericorden aangebracht (Lat. Misericordia = medelijden). Als de zetels werden opgeklapt gaven zij toch nog enige steun.
Bijna karikaturaal zijn de gesneden kopjes …. zij stellen menselijke deugden en ondeugden voor. Enkele zijn bekend en herkenbaar.
Van links naar rechts (eerst blanco), daarna gulzigheid, simpelheid, (om de hoek v.l.n.r.) rechtvaardigheid (haardracht), vroomheid (non), nieuwsgierigheid (oren), traagheid, rechtvaardigheid, (monnik) en daarnaast wreedheid (duivelskop met oren en tanden).”
Laat de kanunniken maar gerust op deze kopjes zitten, daar zijn ze juist voor bedoeld.
Enkele heb ik gefotografeerd om wat eigenaardigheden bloot te leggen, alles wel met een vette knipoog. Welke laat zich door jou op de kop zitten?
sterke waarneming een denker teleurstelling
fijnzinnig details zijn belangrijk kan ontploffen
grote mond zelfingenomen gevoelspersoon
standvastigheid wil graag aandacht coöperatief
gestructureerd snelle denker hoort alles
zelfverwezenlijking leert door ervaring vernieuwend
wil zelf bepalen wil gezelligheid brede interesse
brede kennis zelfkritisch specifieke kennis
denker gevoelsmens sfeergevoelig
orde en structuur ongeduldig gevoelsmens
conventioneel optimistisch weinig zelfkritiek
standvastig coöperatief gericht op genot
weinig humor veel ideeën doet en denkt
sterk ik-gevoel weinig focus leert stapsgewijs
gezagsgetrouw humor over details handhaaft
gericht op genot weinig tact wil publiek
een doener leert snel ongeduldig
kijkt naar het geheel impulsief nieuwsgierig
weinig weerstand discussiedrang wil absorberen
zelfkritisch gebrek aan focus trots op daden